Aangezien sinds ca. 250 jaar het geslacht Van Seters voornamelijk woonachtig is in het vissersdorp Stellendam, volgt hierna de geschiedenis van dit dorp op Goeree-Overflakkee.
De grond waar Stellendam op ligt viel pas in de 18e eeuw
droog, terwijl er voor deze tijd tussen de eilanden Goeree en
Overflakkee alleen enkele gorzen en slikken lagen.
Rond 1220 moet er op ongeveer de plaats waar Stellendam nu ligt
al een eiland, het Zomerland hebben gelegen 1).
Hierop bevond zich een nederzetting met een kerk. Eind 14e eeuw
is dit eiland weer ondergegaan of verlaten.
In 1483 is er weer sprake van Zomerland als de graven Maximiliaan
en Filips het gors ter bedijking in erfpacht uitgeven. In 1513 is
er weer sprake van een kerk op Zomerland 2), maar vanaf
1516 wordt de kerk niet meer vermeld en na 1520 houden ook de
leenverleien van de ambachtsheerlijkheid op 3).
Zomerland kwam later weer op als gors op 4). Dit zomerland
komt volgens een kaart van Floris Jacobszoon vrijwel overeen met
het latere Stellegors 5). In 1707 werd Zomerland door de Domeinen
van Holland aangekocht 6). Op deze gors woonde een schaapherder
op een stelle (terp) 7).
Er zijn verschillende plannen geweest voor indijkingen in het
gebied tussen de eilanden Goeree en Overflakkee, maar pas in 1751
werd door de Staten van Holland een dam aangelegd die Goeree en
Overflakkee met elkaar verbond, de Statendam.
In 1757 en 1763 liep deze dam door ijsgang schade op, met als
gevolg dat de kosten van onderhoud hoog opliepen.
In 1765 nam een groep partikulieren de Statendam over met het
doel de dam op te hogen en de aanliggende gorzen in te dijken. De
verhoging van de dam was in 1766 voltooid en in 1769 konden de
gorzen al bedijkt worden. Hierdoor ontstond de Adrianapolder.
De inpoldering van de Eendrachtspolder in 1780 maakte van Goeree
en Overflakkee ‚‚n eiland. Hierna ontstond een
nederzetting waaruit het dorp Stellendam ontstond.
Het eerste stenen huis werd in 1782 door ambachtsheer Imam Cau
gebouwd. In 1795 had Stellendam 256 inwoners 8) en in 1823
waren er al 88 huizen en 556 inwoners 9).
Tot aan de indijking van de Eendrachtspolder in 1780 viel het
Stellegors onder het rechtsgebied van Goedereede. Na de indijking
werd de Stelleweg de grens tussen de kriminele jurisdikties van
Zuidvoorne en Westvoorne 10) en werd ook de
ambachtsheerlijkheid Stellendam opgericht. De ambachtsheer van
Stellendam betaalde een tiende van de indijkingskosten.
De eerste ambachtsheer was Johan Eusebius Voet, die in 1768
Gerrit Goekoop als schout aanstelde.
De vergaderingen van schout en schepenen vonden in Goedereede
plaats (wegens ruimtegebrek) en pas later in Stellendam zelf. De
tweede schout, Cornelis Goekoop, werd in 1798 door het
Administratief Bestuur van Holland ontslagen en zijn plaats werd
David Goekoop tot burgemeester van de municipaliteit Stellendam
benoemd 11). Bij Keizerlijk decreet van 21 december 1811
werden Stellendam en Goedereede met ingang van 5 december 1811
tot één gemeente samengevoegd.
Met de inwerkingtreding van het Reglement voor het Platteland der
Provincie Zuid-Holland werd Stellendam op 1 april 1817 een
zelfstandige gemeente.
Nog lange tijd hierna deelden Stellendam en Goedereede dezelfde
burgemeester. Er zijn veel plannen tot samenvoeging geweest, maar
pas bij West van 16 septyember 1965 (St, bl. 413) werden de
gemeenten Goedereede, Ouddorp en Stellendam samengevoegd tot de
nieuwe gemeente Goedereede, met ingang van 1 januari 1966
Vanaf het begin was Stellendam een landbouwgemeente. In 1790
werd er een meestoof opgericht en in 1821 werd er op de huidige
Molenkade een houten korenmolen gebouwd.
Deze houten molen werd in 1856 vervangen door een stenen molen,
die in 1961 werd gerestaureerd. De visserij ging pas aan het eind
van de 19e eeuw een rol spelen, de garnalenvisserij werd pas in
de 20e eeuw belangrijk .
Op de openbare lagere school werd begin 20e eeuw zelfs les in de
Engelse taal gegeven ten behoeve van de vissers.
Om Goeree te verbinden met de in 1841 opgerichte
stoombootveerdienst van Middelharnis op Dordrecht en Rotterdam,
begon men in 1851 met de aanleg van een grindweg van Dirksland
naar Ouddorp, die over Stellendam liep, en een aansluiting had op
de bestaande grindweg naar Middelharnis.
Deze weg werd aangelegd met subsidie van het rijk en de
provincie, terwijl belanghebbende gemeenten en polders het
onderhoud betaalden. In 1927 nam de provincie het beheer en
onderhoud over, terwijl de gemeenten en polders bijdroegen in de
onderhoudskosten.
Stellendam kreeg in 1879 een stoombootveerdienst op
Hellevoetsluis via Dirksland en Middelharnis. Deze veerdienst
werd in 1909 opgeheven. Er kwam toen een stoombootveerdienst van
Hellevoetsluis op Middelharnis, ge‰xploiteerd
door de R.T.M. als onderdeel van haar tramlijnennet op
Goeree-Overflakkee.
Tussen Stellendam en Rotterdam voer de stoomboot "De Vooruitgang"
een dagelijkse dienst van het eind van de jaren 1880 tot 1912. De
haven bleef tot 1878 in beheer en onderhoud bij de polder De
Generale Dijkagie van Stellendam.
In verband met de instelling van het stoombootveer naar
Hellevoetsluis via Dirksland en Middelharnis door het rijk, werd
de haven door de gemeente in beheer en onderhoud overgenomen voor
het aanbrengen van verbeteringen 12).
Toen het onderhoud voor de gemeente te duur werd nam de provincie
het onderhoud over, tegen een vaste vergoeding door de gemeente.
Ook het rijk verleende ten behoeve van het rijksstoombootveer
naar Hellevoetsluis een bijdrage 13).
1. Teixeira Xi, 197
2. Teixeira Xi, 197
3. Teixeira Xi, 198
4. Teixeira Xi, 87
5. Algemeen Rijksarchief, kaartenverzameling, no. 1162.
6. Algemeen Rijksarchief, Archief van de Rekenkamer, no. 19,
Zevende register met de Roode Leeuw fo. 24.
7. Resoluties van de Staten van Holland, 1734; 470
kaart tegenover 512.
8. Inventarisno. 1, fo. 71 verso
9. Jongejan, 85
10. Teixeira Xi, 87
11. Inventarisno. 2, fo. 8
12. Teixeira Xii, 35
13. Teixeira Xii, 37
Jongejan, P., Beschrijving van het eiland Westvoorn, meest bekend onder de naam van: eiland Goedereede, Sommelsdijk 1823.
Teixeira de Mattos, L.F., De Waterkeringen, Waterschappen en Polders van Zuid-Holland, Xi, Xii. 's-Gravenhage, 1941
J. van Wandelen, inventaris van de archieven van de voormalige gemeente Stellendam (Provinciale inspectie der archieven in Zuid- Holland - 's-Gravenhage 1980).